رژیم مواد غذایی پر فیبر برای پیشگیری و درمان بیماری بواسیر و شقاق

فیبر غذایی یکی از مواد مغذی، مورد نیاز بدن است زیرا که مصرف آن فواید مختلفی از جمله سلامت گوارش، حفظ سلامت قلب، کنترل قند خون، افزایش طول، کاهش حساسیت به خوراکی ها و … را برای بدن به همراه دارد. همچنین یکی از مهمترین فایده این خوراکی پیشگیری از بیمار های رایج مقعدی مثل بواسیر و شقاق است.

فیبر غذایی چیست؟

فیبر غذایی نوعی کربوهیدرات بر پایه گیاهی است. این ماده مغذی بر خلاف سایر کربوهیدرات ها در بدن قابل هضم و جذب نیست و در دستگاه گوارش تجمع می کند. اما با این حال وجود آن به شدت برای تنظیم عملکرد دستگاه گوارش ضروری است. فیبر فواید و تاثیرات جدی برای بدن به همراه دارد و مصرف آن برای همه افراد در تمام گروه های سنی توصیه می شود. از فواید فیبر برای بدن می توانیم به تنظیم فعالیت روده، کاهش وزن، تنظیم قند خون، کنترل کلسترول، کاهش خطر سرطان و … اشاره کنیم.

انواع فیبرها

فیبر به دو دسته زیر تقسیم می شود :

• محلول : این فیبر در آب حل شده و شامل پکتین، صمغ، و موسیلاژ است. این فیبر قابلیت تبدیل به ژل را داشته و به عنوان قوام دهنده عمل می نماید. فیبر محلول با کاهش گلوکز خون و کلسترول کمک می نماید.
• نامحلول : این نوع از فیبر خاصیت هیگروسکوپیک قوی داشته و می تواند مقدار زیادی آب را به خود جذب نماید، از همین روی سرعت عبور مواد از دستگاه گوارش را افزایش خواهد داد. این فیبر حجم مدفوع را افزایش داده و در جلوگیری از یبوست موثر است.

آشنایی با مواد غذایی حاوی فیبر

برخی از مهمترین مواد غذایی حاوی فیبر عبارتند از :-

• آووکادو (10.5 گرم فیبر در هر فنجان)
• گلابی آسیای (5/5 گرم فیبر)
• خانواده‌ی بری‌ها مثل توت‌فرنگی، تمشک، بلوبری و…( در حدود 7 گرم فیبر)
• نارگیل (7 گرم در هر فنجان)
• انجیر (14.6 گرم فیبر محلول و نامحلول)
• کنگر فرنگی (10 گرم فیبر)
• نخود فرنگی (8.6 گرم فیبر در هر فنجان)
• کلم بروکسل (5 گرم)
• شلغم (5 گرم فیبر)
• انواع حبوبات و …..(هر فنجان در حدود 15 گرم)

مقدار مورد نیاز بدن به فیبر

بر طبق اظهارات انجمن قلب آمریکا میزان فیبر در رژیم 2000 کالری در حدود 25 گرم است. البته نیاز روزانه به این ماده مغذی به عواملی مانند سن و جنسیت بستگی دارد. به طور مثال نیاز روزانه زنان زیر 50 سال به فیبر در حدود 21 تا 25 گرم و مردان زیر 50 سال 30 تا 38 گرم است. همچنین کودکان در سنین بین 1 تا 18 سال به 14 تا 31 گرم فیبر در روز نیاز دارند.

فواید فیبر برای پیشگیری و درمان بیماری های بواسیر(هموروئید) و شقاق

یکی از مهمترین اثرات مصرف فیبر بر روی بدن حفظ سلامت دستگاه گوارش و جلوگیری از یبوست است، از آنجایی که فیبر در داخل دستگاه گوارش قابلیت هضم و جذب ندارد، در روده تجمع کرده و مقدار زیادی آب به خود جذب می کند  پس مصرف آن می تواند حجم مدفوع را افزایش دهد، در نتیجه عبور مدفوع حجیم تر و البته نرم تر از دستگاه گوارش مانع آسیب به آن می شود. مهمترین علت بروز بیماری های مقعدی نظیر بواسیر و شقاق ابتلا به یبوست مزمن است زیرا عبور مدفوع سفت می تواند موجب آسیب به انتهای دستگاه گوارش شود. در نتیجه با مصرف کافی فیبر می توان یبوست را کنترل و از بواسیر (هموروئید) و شقاق پیشگیری نمود.

فیستول مقعدی از بیماری های عفونی ناحیه مقعدی است. این بیماری موجب اتصال غیر طبیعی دو ارگان از بدن به یکدیگر می گردد. فیستول معمولاً در اثر عفونت درمان نشده آبسه ایجاد می شود. این بیماری همراه با علائمی مانند درد، سوزش، خارش، خونریزی و … بروز می نماید.

فیستول مقعدی با استفاده از درمان های خانگی و دارویی قابل درمان نبوده و تنها روش های جراحی تهاجمی می توانند به بهبود و درمان این عارضه کمک نمایند. تکنیک های جراحی مختلفی برای درمان فیستول وجود دارد اما همه این روش ها نمی توانند درمان موثری باشند. پس آشنایی بیشتر با تکنیک های مختلف جراحی می تواند به انتخاب روش صحیح درمان این بیماری کمک نماید. برخی از مهمترین روشهای جراحی که برای درمان فیستول مقعدی پیشنهاد می شود، به این شرح است:

تکنیک فیستولوتومی

فیستولوتومی مهمترین و کاربردی ترین روش جراحی فیستول مقعدی است. در این روش جراحی مجرای فیستول با استفاده از چاقو باز شده و محتویات آن خارج می شود. در این روش ترمیم از داخل به خارج است. مدت زمان بهبودی پس از این عمل 1الی 2 ماه است.

این روش همراه با ریسک آسیب به عضله اسفنکتر است. اما پزشک تمام سعی خود را خواهد نمود، تا کمترین میزان آسیب به این عضله وارد شود.

تکنیک استن

در روش سنتی درمان فیستول با تکنیک استن از موی اسب و یا کتان استفاده می شد. ولی امروزه از نخ بخیه یا لوله تخلیه برای از بین بردن عفونت و باز ماندن مجرای فیستول استفاده می شود. این نخ باید برای حداقل 6 الی 12 هفته در مجرای بماند و سپس پزشک انجام جراحی را تجویز می کند. این روش برای افراد در معرض خطر آسیب به عضله اسفنکتر و بی اختیاری مقعد کاربرد دارد.

تکنیک فلپ آدوانسمنت

تکنیک فلپ آدوانسمنت در مورد فیستول های پیچیده تر و افراد در معرض خطر بی اختیاری استفاده می شود. در طی این روش با استفاده از بافت روده و یا پوست اطراف مقعد اقدام به ترمیم فیستول می نمایند. میزان تاثیر این روش درمانی 50% گزارش شده است. ابتلا به بیماری های زمینه ای برای فیستول مثل کرون و کولیت ریسک عود مجدد بیماری را افزایش می دهد.

پلاگین بیولوژیکی

این روش جراحی شامل ساخت پلاگین بیولوژیکی از مخاط روده بیمار و سپس بخیه زدن آن به مجرای فیستول است. بعد از انجام این جراحی بافت جدید در اطراف این پلاگین شروع به رشد می کند و به این ترتیب بیماری از بین می رود.

میزان موفقیت بعد از این عمل 80% گزارش شده است. برای انجام این جراحی بیمار باید به مدت 24 ساعت در بیمارستان بستری شود. درد، آبسه و جابجایی پلاگین از عوارض احتمالی این روش جراحی فیستول مقعدی هستند.

عوارض جراحی فیستول مقعدی

انجام جراحی فیستول مقعدی بی شک بدون عوارض نخواهد بود. این عوارض غالباً کوتاه مدت بوده و پس از مدتی رفع می شوند. عوارض جراحی فیستول مقعدی عبارتند از :

• درد
• خونریزی
• بی اختیاری در دفع گاز و مدفوع به سبب آسیب به عضلات مقعد در اثر جراحی
• مشکل دفع ادرار
• عفونت در صورت ترمیم نشدن کامل مجرای مقعد
• تورم و ترشح
• تب
• تهوع
• یبوست

از آنجایی که تمامی روشهای جراحی فیستول همراه با عوارض متعددی است و مشکلات مختلفی را به همراه دارد، امروزه کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. درمان فیستول با لیزر بهترین جایگزین برای جراحی بوده زیرا با استفاده از اشعه مادون قرمز اقدام به از بین بردن مجرای ایجاد شده می نماید و هیچ یک از مشکلات و عوارض روشهای جراحی مانند درد، خونریزی، عفونت، بستری شدن بیمارستان، بی اختیاری و .. را ندارد.

مراقبت های بعد از جراحی فیستول

انجام مراقبت هایی خاص به نتیجه گیری از درمان و جلوگیری از عوارض احتمالی کمک می کند. برخی از این مراقبت ها عبارتند از :

• مصرف مسکن ها به جهت کاهش درد
• مصرف آنتی بیوتیک به منظور جلوگیری از عفونت
• تعویض مرتب پانسمان، به منظور جلوگیری از عفونت
• جلوگیری از یبوست، برای این منظور لازم مصرف فیبر، آب کافی و در صورت لزوم ملین را در رژیم غذایی خود قرار دهید.
• حمام سیتز، قرار دادن ناحیه کفل و لگن در آب به تسریع روند درمان و جلوگیری از عفونت زخم کمک می کند.
• اجتناب از وارد آوردن فشار بر زخم فیستول، بهترین راهکار این است که برای نشستن از یک بالش دوناتی شکل کمک بگیرید.

از داروهای رایج برای درمان که معمولاً توسط خود فرد و بدون مراجعه به پزشک مصرف می شود، می توانیم به پماد و شیاف آنتی هموروئید اشاره کنیم. این دارو معمولاً در درمان هموروئید یا بواسیر نقش دارد اما در مواردی دیگر نیز کاربرد خواهد داشت. هموروئید به اتساع یا همان گشاد شدن عروق در ناحیه مقعد اطلاق می شود، که علائمی مانند درد، سوزش، خارش و خونریزی را به همراه دارد. مصرف این چنین پماد ها معمولاً در مراحل ابتدایی و برای رفع علائم این بیماری به کار می رود.

موارد مصرف شیاف آنتی هموروئید

مهمترین مورد استفاده از این پماد درمان هموروئید یا بواسیر است، اما با توجه به عملکرد این دارو، برای رفع علائم سایر اختلالات مقعدی نیز از آن استفاده می شود.

تاثیر شیاف آنتی هموروئید بر درمان بواسیر

شیاف آنتی هموروئید حاوی ماده ای به نام فنیل افرین است و می تواند عروق اتساع یافته را بهبود بخشد. از همین روی قادر است علائم این عارضه شامل درد، سوزش، خارش و خونریزی را رفع نماید. همچنین در صورتی که بیماری هموروئید در مراحل ابتدایی خود باشد، می تواند به طور کامل این عارضه را رفع نماید.

تاثیر شیاف آنتی هموروئید بر درمان شقاق

شقاق بیماری مزمن مقعدی است که همانند هموروئید در اثر اعمال فشار به این ناحیه ایجاد می شود. این عارضه سبب ایجاد زخمی عمیق در مقعد شده که درد بسیاری را به همراه داشته و گاهاً عمق زخم به عضله مقعد نیز می رسد. این شیاف دارای موادی از جمله لیدوکائین است از همین روی قادر است، نشانه های آزار دهنده ی شقاق مانند سوزش، درد و خارش را از بین ببرد، از طرفی  شیاف آنتی هموروئید با دارا بودن خواص ضد التهابی از عفونت و نیز التهاب مقعد جلوگیری می کند.

تاثیر شیاف آنتی هموروئید بر درمان فیستول

فیستول مقعدی را می توان ایجاد مجرایی غیر طبیعی میان روده و پوست اطراف مقعد تعریف نمود. فیستول سبب بروز عفونت شدیدی می شود زیرا که آلودگی های روده را به سطح پوست منتقل خواهد نمود. اما مصرف شیاف آنتی هموروئید می تواند به رفع التهاب و عفونت کمک ویژه ای نماید و به برطرف نمودن علائم این بیماری مانند درد و سوزش کمک نماید.

نحوه مصرف شیاف آنتی هموروئید

میزان مصرف این دارو باید مطابق نظر پزشک باشد اما در حالت کلی میزان مصرف آن دوبار در روز، یکبار صبح و یک بار شب تعیین شده و بهترین زمان مصرف آن بعد از اجابت مزاج است. از مصرف طولانی مدت این دارو، بیش از 7 روز خودداری نمایید زیرا ممکن است عوارض این دارو شامل خارش، قرمزی، راش پوستی، سوزش و درد نمایان شود.

موارد منع مصرف شیاف آنتی هموروئید

مصرف این دارو برای افراد مبتلا به دیابت، پرکاری تیروئید، فشار خون بالا، مشکلات قلبی باید زیر نظر پزشک انجام شود همچنین مصرف آن برای افرادی با شرایط زیر ممنوع است :

• حساسیت نسبت به آن
• مبتلایان به عفونت های ثانویه
• ضایعات قارچی و ویروسی
•  ضایعات سلی مقعد

مصرف این شیاف نمی تواند تاثیر چندانی بر رفع علت اصلی داشته باشد و تنها در رفع علائم این عارضه به صورت موقت تاثیرگذار است پس درمان قطعی این بیماری نخواهد بود. لازم است جهت رفع دائمی بیماری با پزشک مشورت نمایید تا در صورت لزوم از روش های تهاجمی و قطعی مانند جراحی و لیزر مادون قرمز استفاده نمایید. بهترین روش درمان این عارضه استفاده از لیزر است، زیرا بدون درد و خونریزی و در کمترین زمان ممکن عارضه را برای همیشه درمان خواهد نمود.